Sure, here’s an article in Javanese about Katalin Hangos’s lecture, written in a simple and engaging way for children and students to encourage their interest in science.
Sains sing Pinter kanggo Bocah Cilik: Babagan Ilmu Kanggo Kabèh Wong!
Halo para ilmuwan enom! Apa kabar? Dina iki, awaké dhéwé arep ngomong babagan siji bab sing keren banget saka ngelmu pengetahuan. Bayangna, ana wong pinter banget jenenge Katalin Hangos saka Hongaria. Dhèwèké iki ahli banget ing babagan sing jenenge “model dinamis” lan “teori sistem ora linier”. Wah, kayane angel ya? Tapi aja kuwatir, aku bakal nerangake nganggo cara sing gampang supaya kabeh wong ngerti lan seneng.
Sapa to Katalin Hangos iki?
Mbak Katalin Hangos iki wong sing wis dingerteni banget ing donya ngelmu. Dhèwèké saiki dadi anggota sing ana ing Akademi Ilmu Pengetahuan Hongaria. Iki kaya klub wong-wong pinter sing paling apik ing negarane. Bayangna kaya dadi kapten tim sepak bola sing paling apik, tapi tim iki isine wong-wong sing paling cerdas lan ngerti babagan ngelmu.
Apa kuwi “Model Dinamis”?
“Model dinamis” kuwi kaya nggawe gambar utawa cerita babagan kepriye sawijining barang utawa sistem bisa owah-owah saka wektu ke wektu.
Bayangna iki:
- Roda Sepeda: Yen sampeyan ngowahi pedal, rodane obah. Carane rodane ngowahi cepete, carane mengko mandheg yen ora di-pedal maneh, kuwi diarani “dinamis”.
- Robot Cilik: Yen sampeyan ngomong marang robot, kepriye robot kuwi obah tangane utawa mlaku, kuwi uga dinamis.
- Udan: Carane udan iki dadi akeh, banjur dadi satitik, lan carane banjir bisa kedadeyan yen udane suwe, kuwi uga dinamis.
Model dinamis kuwi carane para ilmuwan nyoba nggambarake kepriye barang-barang iki kerjane, supados awake dhewe luwih ngerti. Dadi, kaya nggawe peta babagan kepriye sawijining bab bisa obah utawa malih.
Apa kuwi “Teori Sistem Ora Linier”?
Nah, iki sing rada luwih seru. Kebanyakan bab ing jagad iki ora mung manut cara sing lurus-lurus wae.
- Lajur Lurus: Yen mlaku ing dalan sing lurus, banjur mlaku luwih cepet, ya tetep lurus wae. Iki diarani linier utawa lurus.
- Watu Nggeblong: Yen sampeyan njotuh watu, kadang watu kuwi muter, kadang mung mencelat wae, lan yen njotuhne luwih banter, bisa wae mencelat adoh banget utawa malah tiba ing papan sing ora disangka. Iki diarani ora linier utawa mbelok-mbelok, ora gampang ditebak kanthi cara sing lurus.
Teori sistem ora linier kuwi carane para ilmuwan nyinaoni lan ngerti bab-bab sing ora gampang ditebak mau. Kayane kaya nyoba nggambarake kepriye ula mlaku, ora mung lurus, tapi meli-meli. Ing ngelmu, iki penting banget kanggo ngerti carane pesawat mabur, kepriye mobil mlayu, utawa malah kepriye cuaca iso owah-owah.
Apa sing Diterangake Mbak Katalin Hangos?
Ing dina sing wis ditentuke, Mbak Katalin Hangos nyampaikake pidato sing jenenge “Dinamika Model – Gunakake Prinsip Teknik ing Sistem Ora Linier lan Teori Kontrol”.
- Prinsip Teknik: Iki kaya aturan-aturan utawa cara-cara sing dienggo para insinyur (wong sing nggawe jembatan, mobil, lan robot) kanggo nggawe barang bisa mlaku kanthi apik.
- Teori Kontrol: Iki kaya ngontrol barang supaya kepriye. Bayangna nyetir mobil, sampeyan ngontrol setir, gas, lan rem supaya mobil mlaku ing dalan sing bener lan aman. Kuwi jenenge kontrol.
Dadi, Mbak Katalin Hangos nerangake kepriye para insinyur iso nganggo aturan-aturan sing wis ana (prinsip teknik) kanggo ngerti lan ngontrol bab-bab sing obah mbelok-mbelok (sistem ora linier). Iki penting banget supaya awake dhewe iso nggawe piranti-piranti sing luwih canggih lan luwih aman.
Kenapa Iki Penting Kanggo Kita?
Kabeh sing ana ing sekitar awake dhewe, saka jam tangan nganti pesawat terbang, kabeh butuh ngelmu iki. Kanthi ngerti babagan model dinamis lan sistem ora linier, para ilmuwan bisa:
- Nggawe Barang sing Luwih Apik: Bisa nggawe robot sing luwih pinter, mobil sing luwih irit bensin, lan pesawat sing luwih aman.
- Ngerti Alam Sekitar: Ngerti kepriye gempa bumi kedadeyan, kepriye penyakit bisa nyebar, utawa kepriye iklim bisa owah.
- Nyipta Teknologi Baru: Mesthi wae, supaya awake dhewe iso nggawe penemuan-penemuan sing durung tau ana sadurunge!
Ayo Dadi Ilmuwan Cilik!
Cerita babagan Mbak Katalin Hangos iki nuduhake yen ngelmu pengetahuan iku ora medeni, malah asyik banget! Ora perlu dadi wong diwasa utawa wong pinter banget kanggo miwiti. Kanthi rasa penasaran, sapa wae iso nyinaoni kepriye jagad iki mlaku.
Coba saiki delengen ing ngarepmu. Apa wae sing obah? Piye carane obah? Apa kuwi mlaku lurus utawa mbelok-mbelok? Coba bayangake, kepriye yen sampeyan sing nggawe model kanggo barang kuwi?
Ngelmu pengetahuan iku kaya dolanan sing ora ana enteke. Teruslah takon, teruslah nyoba, lan sapa ngerti, mengko kowe sing bakal dadi ilmuwan hebat kaya Mbak Katalin Hangos! Semangat!
AI wis nyedhiyakake warta.
Pitakon ing ngisor iki digunakake kanggo njaluk wangsulan saka Google Gemini:
Ing 2025-06-26 22:00, Hungarian Academy of Sciences nerbitake ‘Dinamikus modellezés – mérnöki alapelvek használata a nemlineáris rendszer- és irányításelméletben – Hangos Katalin levelező tag székfoglaló előadása’. Tulung tulisen artikel sing rinci karo informasi sing gegandhèngan, nganggo basa sing gampang dingerteni déning bocah-bocah lan siswa, kanggo nyengkuyung luwih akèh bocah supaya kepéngin ngerti babagan ilmu pengetahuan. Tulung mung wènèhana artikel ing basa Jawa.