Sepuluh Taun Liwat, LIGO Dadi Mesin Pamburu Lubang Ireng!
Halo sedulur-sedulur cilik lan para siswa sing pinter! Apa kowe tau krungu babagan “lubang ireng”? Kuwi barang sing jare ana ing angkasa, sing banget kuwat nganti cahya wae ora bisa lolos. Katon medeni ya? Tapi aja wedi, amergo ilmuwan-ilmuwan sing cerdas saiki wis duwe alat super canggih kanggo “mburu” lubang ireng iki. Jenenge alat kuwi LIGO!
Apa Kuwi LIGO?
LIGO kuwi dudu kucing sing seneng mburu tikus, tapi kuwi singkatan saka basa Inggris: Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory. Wah, angel ya jenenge? Gampangane ngene, LIGO kuwi kaya telinga raksasa sing bisa ngrungokake swara-swara alus saka angkasa sing ora bisa dirungokake nganggo kuping biyasa.
Contone, nalika ana rong lubang ireng sing raksasa tabrakan, utawa nalika ana bintang mati sing dadi lubang ireng, kuwi bakal nggawe “gelombang” ing angkasa, padha kaya nalika kowe ngecor watu ing banyu sing tenang, mengko bakal ana ombak cilik. Nah, LIGO kuwi sing nangkep gelombang-gelombang mau. Gelombang kuwi diarani gelombang gravitasi.
Dadi Mburu Lubang Ireng Carane Piye?
Anggap wae LIGO kuwi duwe rong “tangan” sing dawa banget, jenenge lengan interferometer. Lengan-lengan kuwi saling tegak lurus lan dawane 4 kilometer! Ing jero lengan kuwi ana laser sing diarani laser. Laser kuwi kaya senter sing cahayane kuat banget.
Nalika ora ana apa-apa sing kedadeyan ing angkasa, cahya laser sing dikirim kuwi bakal bali padha persis. Tapi, nalika ana gelombang gravitasi saka tabrakan lubang ireng teko, gelombang kuwi bakal rada nggeser lengan interferometer mau sedetik. Sanajan geserane cilik banget, mung sak persepuluh ewu milimeter, tapi cahya lasere sing bali kuwi dadi ora padha. Ilmuwan-ilmuwan iso ngerti yen ana “swara” saka angkasa sing teko, lan saka swara kuwi, dheweke bisa ngerti babagan lubang ireng sing tabrakan.
Apa Gunane Ngrungokake Lubang Ireng?
Kapan kowe lagi wae weruh lubang ireng kanthi langsung? Angel banget, malah meh ora mungkin. Tapi kanthi LIGO, ilmuwan-ilmuwan bisa ngerteni:
- Ukuran lan Massa Lubang Ireng: Kaya dene kowe ngerti yen gajah kuwi luwih gedhe tinimbang semut, LIGO bisa mbantu ngira-ngira sak gedhene lubang ireng lan sak abote.
- Lokasi Lubang Ireng: Kanthi LIGO, ilmuwan iso ngira-ngira ing pojok angkasa ngendi lubang ireng mau adoh-adoh.
- Nalika Lubang Ireng Tabrakan: Iki sing paling seru! LIGO wis bisa ngrungokake tabrakan rong lubang ireng sing gedhe banget sing kedadeyan miliaran taun kepungkur. Kuwi kaya mlaku-mlaku ing pasar lan krungu wong adol kabar saka jaman biyen!
Kenopo Penting Banget?
Anggap wae kowe lagi sinau babagan kewan. Yen kowe mung iso ndelok foto kewan, mesthi ora sepinter yen kowe iso krungu swarane, ndelok carane obah, lan carane urip. Nah, lubang ireng kuwi padha wae. Sak durunge LIGO, ilmuwan mung iso ngira-ngira saka gambaran-gambaran wae. Tapi saiki, kanthi ngrungokake gelombang gravitasi, dheweke kaya-kaya iso “ngrasakake” lan “ngerti” luwih jero babagan lubang ireng lan jagad raya iki.
LIGO wis nulungi para ilmuwan nemokake luwih saka 100 tabrakan lubang ireng lan bintang neutron wiwit taun 2015. Kuwi data sing luar biasa! Dadi, LIGO kuwi pancen mesin pamburu lubang ireng sing hebat, lan dheweke isih terus makarya kanggo mbukak luwih akeh misteri jagad raya.
Gawe Kowe Dadi Ilmuwan Muda!
Sapa ngerti, mbok menawa kowe sing bakal dadi ilmuwan ing mbesuk sing nggunakake LIGO utawa alat sing luwih canggih maneh. Sinau sing sregep, akeh takon, lan aja wedi karo sing katon angel. Jagad raya iki isih penuh karo kedadeyan-kedadeyan sing nggumunake, lan kowe iso dadi bagiane kanggo ngerteni luwih akeh!
Dadi, nek sesuk kowe ndelok langit sing peteng lan akeh lintang, elinga yen ing kono ana lubang ireng sing lagi “ngobrol” kanthi gelombang gravitasi, lan LIGO kuwi sing dadi “kupinge” ilmuwan kanggo ngrungokake crita-cerita saka angkasa sing luar biasa kuwi. Mantep banget ta?
Ten years later, LIGO is a black-hole hunting machine
AI wis nyedhiyakake warta.
Pitakon ing ngisor iki digunakake kanggo njaluk wangsulan saka Google Gemini:
Ing 2025-09-10 15:00, Massachusetts Institute of Technology nerbitake ‘Ten years later, LIGO is a black-hole hunting machine’. Tulung tulisen artikel sing rinci karo informasi sing gegandhèngan, nganggo basa sing gampang dingerteni déning bocah-bocah lan siswa, kanggo nyengkuyung luwih akèh bocah supaya kepéngin ngerti babagan ilmu pengetahuan. Tulung mung wènèhana artikel ing basa Jawa.